Czym jest heterochromia oczu?

Heterochromia to zjawisko polegające na różnorodności kolorów tęczówek. Może dotyczyć to zarówno ludzi, jak i zwierząt, takich jak koty czy psy rasy Husky. W tym artykule przyjrzymy się bliżej czym jest heterochromia, jakie są jej rodzaje, a także możliwe przyczyny.

Co to jest heterochromia oczu?

Heterochromia oczu to rzadkie zjawisko, które polega na różnobarwności tęczówek. Może objawiać się na różne sposoby: obie tęczówki mogą mieć różne kolory, jedna tęczówka może zawierać plamy w odmiennym kolorze albo obszar wokół źrenicy może różnić się barwą od reszty tęczówki. Kolor tęczówki zależy od obecności melaniny - pigmentu, który nadaje barwę również skórze i włosom. Heterochromia jest wynikiem nierównomiernego rozkładu melaniny w tęczówkach. Zjawisko to występuje u około 1 procenta populacji.

Heterochromia ma dwie odmiany:

• Heterochromia iridis - odnosi się do różnobarwności tęczówek, gdzie każde oko ma inny kolor. 
• Heterochromia iridium - odnosi się do różnobarwności w obrębie jednej tęczówki.

Jak rozpoznać heterochromię?

Rozpoznanie heterochromii jest stosunkowo proste i zazwyczaj nie wymaga specjalistycznej diagnostyki. Wystarczy spojrzeć na oczy danej osoby - różnice w kolorze tęczówek są zwykle widoczne gołym okiem. W przypadku nagłych zmian koloru tęczówek lub jeśli heterochromia pojawia się niespodziewanie, zaleca się konsultację z okulistą, aby wykluczyć ewentualne choroby oczu​. Sprawdź, badanie wzroku - jak wygląda. 

Rodzaje heterochromii

Heterochromia oczu dzieli się na kilka typów, w zależności od sposobu, w jaki różne kolory są rozmieszczone na tęczówkach. Wyróżniamy trzy główne typy heterochromii: całkowitą, częściową oraz centralną. Każda z tych form ma swoje unikalne cechy wizualne i przyczyny powstania.

Heterochromia całkowita

Heterochromia całkowita to najbardziej charakterystyczna i rzadka forma, w której każde z oczu ma zupełnie inny kolor. Na przykład, jedno oko może być niebieskie, a drugie brązowe. Taka wyraźna różnica barw jest zauważalna od razu i często budzi zainteresowanie obserwatorów. Ten rodzaj heterochromii zazwyczaj jest wynikiem genetycznych mutacji wpływających na produkcję melaniny, pigmentu odpowiedzialnego za kolor oczu​.

Heterochromia częściowa (sektorowa)

Heterochromia częściowa, zwana także sektorowa, występuje, gdy tylko część tęczówki ma inny kolor niż reszta. Kolory mogą tworzyć sektory o różnych odcieniach, jakby tęczówka była podzielona na segmenty. Przykładowo, część tęczówki może być brązowa, a reszta zielona. Ten typ heterochromii jest często bardziej subtelny i może nie być od razu zauważalny, zwłaszcza jeśli różnice kolorystyczne nie są duże​.

Heterochromia centralna

Heterochromia centralna charakteryzuje się pierścieniem wokół źrenicy o innym kolorze niż reszta tęczówki. Jest to spowodowane nierównomiernym rozłożeniem melaniny w różnych częściach tęczówki. Na przykład, osoba może mieć brązowy pierścień wokół źrenicy, który płynnie przechodzi w zielony kolor na zewnętrznych krawędziach tęczówki. Heterochromia centralna jest najczęściej spotykaną formą tego zjawiska i może występować w różnych stopniach intensywności.

Przyczyny heterochromii

Dwukolorowe oczy mogą wynikać z różnych przyczyn, które dzielą się na wrodzone i nabyte. Oto najważniejsze z nich:

Heterochromia wrodzona

Wrodzona heterochromia jest najczęściej wynikiem przypadkowych mutacji genetycznych, które wpływają tylko na kolor oczu i zazwyczaj nie mają innych skutków zdrowotnych. Może być obecna od urodzenia i jest często nieszkodliwa. Genetyczne przyczyny heterochromii to m.in.:

• Zespół Waardenburga – to schorzenie może powodować różnobarwność tęczówek, a także inne objawy, takie jak niedosłuch i zmiany w kolorze skóry i włosów.
• Nerwiakowłókniakowatość typu 1 – charakteryzuje się obecnością guzków na skórze i w nerwach oraz zmianami w kolorze tęczówek.
• Zespół Sturge’a-Webera – to rzadka choroba, która może prowadzić do różnobarwności tęczówek oraz innych objawów neurologicznych.
• Zespół Parry’ego-Romberga – obejmuje jednostronne zanikanie tkanek twarzy, które może wpływać na kolor tęczówki.
• Zespół Hornera – to schorzenie neurologiczne, które może prowadzić do zmniejszenia produkcji melaniny w jednej tęczówce, powodując jej jaśniejszy kolor.

Heterochromia nabyta

Nabyta heterochromia może pojawić się w późniejszym okresie życia i jest często wynikiem urazów, chorób lub stosowania niektórych leków. Do najczęstszych przyczyn nabytej heterochromii należą:

• Urazy oka – mechaniczne uszkodzenia gałki ocznej mogą prowadzić do krwawienia do gałki ocznej, wpływając przy tym na pigmentację tęczówki.
• Stany zapalne oka – takie jak zapalenie tęczówki lub zapalenie naczyniówki, mogą prowadzić do zmiany koloru tęczówki.
• Leki – niektóre krople do oczu stosowane w leczeniu jaskry zawierają substancje, które mogą zwiększać ilość melaniny w tęczówce, prowadząc do jej przebarwienia. Efekt ten zazwyczaj jest nieodwracalny.
• Nowotwory oka – np. czerniak oka, który może wpływać na kolor tęczówki przez zwiększenie produkcji melaniny w komórkach nowotworowych.

Czy heterochromia to choroba?

Heterochromia sama w sobie nie jest uważana za chorobę oczu, lecz raczej za cechę genetyczną. Osoby z wrodzoną heterochromią zazwyczaj nie mają żadnych problemów ze wzrokiem ani innymi chorobami związanymi z tym stanem. Jednakże, heterochromia może być również objawem niektórych chorób genetycznych lub nabytych schorzeń. Nagła zmiana koloru tęczówki w dorosłym życiu może wskazywać na poważne schorzenia, takie jak urazy lub nowotwory oka. W takich sytuacjach zmiana koloru oczu może być sygnałem alarmowym i wymagać pilnej konsultacji okulistycznej​.

Czy heterochromia jest dziedziczna?

Dziedziczność heterochromii jest możliwa, ale zdarza się rzadko. Zazwyczaj pojawia się jako rezultat przypadkowych mutacji w komórkach odpowiedzialnych za produkcję melaniny. Mimo że kolor oczu jest dziedziczony i zależy od ilości melaniny w genach przekazywanych przez rodziców, sama heterochromia rzadko jest bezpośrednio przekazywana z pokolenia na pokolenie. W większości przypadków jest ona wynikiem losowych mutacji, a nie dziedzicznego wzoru. Warto jednak zauważyć, że heterochromia może być jednym z objawów pewnych zespołów genetycznych, takich jak zespół Waardenburga czy zespół Sturge’a-Webera.

Czy heterochromia wymaga leczenia?

Heterochromia sama w sobie nie jest chorobą, lecz cechą wynikającą z różnic w rozkładzie melaniny w tęczówkach, która nie wpływa na zdrowie wzroku. Z tego powodu, leczenie heterochromii jako takiej nie jest konieczne, chyba że za różnobarwnością oczu stoi jakaś poważniejsza przyczyna medyczna. W sytuacjach, gdy heterochromia jest objawem problemów zdrowotnych, leczenie skupia się na eliminacji pierwotnej przyczyny. Na przykład, jeżeli różnobarwność tęczówek jest wynikiem zapalenia naczyniówki, konieczne będzie leczenie stanu zapalnego. Podobnie, jeśli przyczyną jest czerniak oka, wymagane jest odpowiednie leczenie onkologiczne​.

Dla osób, które czują dyskomfort estetyczny z powodu różnobarwnych oczu, istnieje możliwość zastosowania kolorowych soczewek kontaktowych, które ujednolicą kolor tęczówek. Jest to jednak rozwiązanie mające na celu poprawę wyglądu, a nie leczenie przyczyny heterochromii​. Dowiedz się, czy soczewki kontaktowe są bezpieczne dla oczu.

 

Bibliografia:
Tomar M, Dhiman R, Sharma G, Yadav N. Artistic Iris: A case of congenital sectoral heterochromia iridis. J Ophthalmic Vis Res. 2018.
https://www.wokularach.pl/blog/heterochromia-dwukolorowe-oczy-charakterystyka-i-przyczyny
https://www.bezokularow.pl/poradnik/heterochromia-roznobarwnosc-teczowki-podstawowe-informacje