Zapalenie twardówki - czym jest i co robić?

Twardówka to biała, zewnętrzna warstwa oka. To właśnie ona odpowiada za ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, a także osłania to, co znajduje się wewnątrz gałki ocznej. Pełni rolę swego rodzaju tarczy - niestety jednak nie jest niezniszczalna. Czasami, z różnych przyczyn, może pojawić się w niej stan zapalny: nazywany zapaleniem twardówki. Dlaczego może wystąpić, jak się objawia, jak je leczyć - tego dowiesz się w naszym artykule. Sprawdź!

Czym jest twardówka oka? 

Twardówka to najbardziej zewnętrzna część gałki ocznej. To ona otacza ją dookoła, chroniąc struktury wewnętrzne. Co ciekawe, to także ona nadaje oku kształt. Jest biała, ponieważ tworzą ją włókna kolagenowe. Składa się z trzech warstw: 

• z istoty właściwej, 
• z blaszki brunatnej,
• z blaszki nadtwardówkowej.

Twardówka w przedniej części oka przechodzi w rogówkę, która z kolei pokrywa tęczówkę i źrenicę. 

Zapalenie twardówki - co to?

Gdy na twardówce, czyli na ścianie gałki ocznej rozwinie się infekcja, mówimy o zapaleniu twardówki. Stan zapalny może rozwinąć się w nadtwardówce lub w zasadniczej części ściany gałki ocznej. Obejmuje wtedy nadtwardówkę i zrąb twardówki. Możemy scharakteryzować zatem zapalenie przednie i tylne.

Przednie zapalenie twardówki 

W przypadku przedniego zapalenia twardówki wyróżniamy następujące postacie:

- postać rozlana, bez martwicy,

- postać guzkowa, bez martwicy,

- postać martwicza z cechami zapalenia,

- postać martwicza bez cech zapalenia.

Tylne zapalenie twardówki 

W przypadku zapalenia tylnej części błony twardówkowej występują podobne postaci: 

- rozlana, bez martwicy,

- guzkowa, bez martwicy,

- martwicza, z obecnym stanem zapalnym.

Przyczyny występowania zapalenia twardówki 

Zapalenie twardówki może mieć różne przyczyny występowania, ale często zdarza się, że nie da się dokładnie określić, dlaczego zapalenie się pojawiło.

- Najczęściej wiąże się ono z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń czy ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń. Specjaliści wskazują, że u blisko połowy pacjentów ze stanem zapalnym twardówki stwierdzono występowanie współistniejącej choroby ogólnoustrojowej.
- Rzadziej wywołują je infekcje (np. borelioza, kiła, wirusy opryszczki), urazy oka, zabiegi chirurgiczne lub kontakt z toksycznymi substancjami chemicznymi.
- Czasami jest skutkiem ubocznym leków lub towarzyszy nowotworom oka.
- Bywa także wynikiem migren i przewlekłego stresu.
- Może zdarzyć się również, że zapalenie twardówki wystąpi z powodu dny moczanowej. 

Co ciekawe, problem ten najczęściej dotyka osób w wieku 40-60 lat i dwukrotnie częściej występuje u kobiet. Bardzo rzadko u dzieci. 

Objawy zapalenia twardówki 

Objawy zapalenia twardówki nie są charakterystyczne, dlatego też często nie od razu można stwierdzić, że to właśnie ten problem u Ciebie wystąpił. Zazwyczaj do rozpoznania niezbędna jest wizyta w gabinecie okulisty. Możesz jednak podejrzewać u siebie ten stan zapalny, gdy wystąpią u Ciebie takie symptomy jak:

• zaczerwienienie jednej z gałek ocznych (jednostronne),
• nadmierne łzawienie,
• światłowstręt, 
• silny, promieniujący ból oka,
• pogorszenie ostrości widzenia.

Jak zdiagnozować zapalenie twardówki? 

Gdy już wybierzesz się do lekarza, ten przeprowadzi wywiad i wykona badania diagnostyczne, aby ocenić co jest przyczyną występowania Twoich symptomów. Zazwyczaj decyduje się na:

- Badanie w lampie szczelinowej.

To najważniejsze badanie, które pozwala na dokładną ocenę przedniej części oka. Dzięki niemu można wykryć i zlokalizować zapalenie, jak również sprawdzić, jak głębokie jest i jaki obszar zajmuje. 

- Badania obrazowe.

W celu uzyskania szczegółowego obrazu wnętrza oka i oczodołu, wykorzystuje się tomografię komputerową i USG oka. Tomografia dostarcza mniej informacji o zapaleniu, ale jest łatwiej dostępna. USG, podobnie jak lampa szczelinowa, pozwala sprawdzić, w którym miejscu występuje stan zapalny. Sprawdź, na czym polega badanie OCT oka. 

- Angiografia fluoresceinowa.

To specjalistyczne badanie, polegające na dożylnym podaniu barwnika (fluoresceiny), a następnie fotografowaniu oka. Jest niezwykle przydatne, ponieważ pozwala wykryć stan zapalny naczyń krwionośnych, które jako pierwsze ulegają zmianom w przebiegu choroby, oraz monitorować przepływ krwi. Pozwala ono również rozpoznać nowotwory oka, używa się go także do diagnostyki AMD czy retinopatii cukrzycowej. 

Jak leczyć zapalenie twardówki?

Leczenie zapalenia twardówki może być problematyczne. Zdarza się, że wymaga współpracy z innym lekarzem, w zależności od chorób współistniejących. Lekarz okulista może zdecydować o podaniu antybiotyków, sterydów lub o leczeniu immunosupresyjnym. Dokładny sposób walki z problemem specjalista określi po wywiadzie z pacjentem. Ważne jest, aby leczenie wdrożyć jak najszybciej.

Powikłania zapalenia twardówki 

Brak odpowiedniej reakcji przy wystąpieniu objawów, a także brak leczenia może spowodować ryzyko wystąpienia powikłań. Wśród nich wymienia się:

• możliwość rozwoju jaskry czy zaćmy,
• zapalenie nerwu wzrokowego,
• odwarstwienie siatkówki,
• perforację gałki ocznej.

Pierwsze objawy zapalenia twardówki mogą przypominać zapalenie spojówek. Tego problemu również nie należy bagatelizować. Jeśli zatem zauważysz u siebie coś niepokojącego, udaj się na konsultację. 

Bibliografia:

https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/85880,zapalenie-twardowki
https://www.wokularach.pl/blog/zapalenie-twardowki-objawy-przyczyny-leczenie
https://www.bezokularow.pl/poradnik/zapalenie-twardowki-przyczyny-objawy-diagnostyka-i-leczenie
Leitman M. W., Diagnostyka i postępowanie w chorobach oczu: kompendium, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Lublin 2017