Nowotwory oka – jak się objawiają?

Nowotwór oznacza wykształcające się nieprawidłowo komórki w różnych sferach ludzkich tkanek. Ich rozrost wynika z mutacji genetycznych i jest zaburzeniem cyklu komórkowego. Lekarze rozróżniają różne rodzaje nowotworów, a ich podstawowe typy to nowotwory łagodne i złośliwe.
Nowotwór może pojawić się w różnych tkankach. Dotyczy to również oka. Sprawdź czym się charakteryzuje nowotwór oka i jak można go leczyć.

Nowotwory oka – jak je rozpoznać?

Nowotwór oka nie jest często spotykaną chorobą. Wśród wszystkich nowotworów występujących u człowieka stanowi zaledwie ułamek procenta. Jednak i w jego przypadku może on powstać jako nowotwór w danym miejscu, lub też być wynikiem przerzutu nowotworu złośliwego z innych tkanek. Zmiany nowotworowe mogą dotyczyć każdej struktury budującej oko.

Rak w oku – gdzie może się pojawić?

Oko charakteryzuje się złożoną budową. Lekarze rozpoznają nowotwory w każdej jego części:

- na powierzchni powiek,
- w oczodołach,
- w gruczołach i przewodach łzowych,
- w naczyniówce (warstwie otaczającej oko, w której transportowana jest krew),
- w tęczówce (w przedniej części gałki ocznej, na której widać kolor oczu),
- w siatkówce (w tylnej części gałki ocznej, która odpowiada za łączność z korą mózgową),
- w ciele rzęskowym (strukturze, która produkuje płyn wewnątrzgałkowy),
- w mięśniach, które koordynują pracę gałki ocznej.

Rak oka – symptomy choroby

Objawy raka oka będą różne, w zależności od miejsca jego rozwoju. Każda ze struktur oka pełni inną funkcję, a nowotwór nie zawsze jest dostrzegalny w częściach zewnętrznych. Powstanie nowotworu oka jest możliwe także w częściach wewnętrznych oka. Każdy objawy, który może sygnalizować raka oka, wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań okulistycznych. Niektóre z objawów mogą świadczyć o innych problemach zdrowotnych i nie są jednoznaczną oznaką nowotworu oka.

Najczęściej występujące objawy przy nowotworach oka to:

- zmiany na powiece – narośl, wrzody, guz,
- bolesność gałki ocznej,
- utrata rzęs,
- zmieniona barwa powieki,
- oko wytrzeszczone,
- widzenie podwójnego obrazu,
- nienaturalne powiększenie źrenic lub zmniejszenie,
- nierówne źrenice,
- wadliwe położenie gałki ocznej,
- nieprawidłowe ruchy oka,
- nieznana przyczyna łzawienia,
- wydzielanie się krwi z kanalików łzowych,
- pogorszenie ostrości widzenia,
- całkowita lub fragmentaryczna utrata wzroku.

Czerniak w oku

Spośród różnych nowotworów powstających w oku - czerniak jest typem najczęstszym. Nieprawidłowy rozwój komórek lekarze diagnozują z obszarach tęczówki, naczyniówki i w ciele rzęskowym.

Objawy czerniaka w oku:

- powstanie wady astygmatyzmu,
- zaburzenia pola widzenia,
- widzenie wokół jasnych obiektów charakterystycznej świetlnej poświaty po zmroku,
- nagłe zmiany w tęczówce niewiadomego pochodzenia.

Czerniak w oku, choć brzmi bardzo groźnie, statystycznie jest dość łatwy do pokonania. Aż 82% chorych wraca do zdrowia. Szczególnie wyczulone na objawy czerniaka w oku powinny być osoby, które miały już przypadki tej choroby w rodzinie. Skłonność do zachorowania na czerniaka oka może być dziedziczna.

Czerniak w oku a promienie UV

Zwiększone prawdopodobieństwo czerniaka w oku występuje u pacjentów ze zdiagnozowanym czerniakiem skóry. Czynniki, które mogą spowodować rozwój choroby, to nadmierna ekspozycja na promienie UV. Również papierosy zawierają substancje rakotwórcze, zwiększające niebezpieczeństwo zachorowania. Większe ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej oka dotyczy osób:

- o jasnej skórze,
- o jasnych oczach (niebieskich, szarych i zielonych),
- z dużą ilością pieprzyków i znamion na skórze.

Guzy oka

Jednym z guzów oka występujących u człowieka, jest chłoniak nieziarniczy. To bardzo rzadki przypadek choroby nowotworowej oka. Diagnozowanie go opiera się o symptomy przerzutów do mózgu. Innym typem guza oka jest retinoblastoma rozwijająca się w obrębie siatkówki (inaczej – siatkówczak).

Guzy oka u dzieci

Guzem oka, który jest najczęściej rozpoznawany u dzieci, to siatkówczak. Dane statystyczne dają w tej kwestii wiele nadziei, bowiem rokowania młodych pacjentów są bardzo dobre. Ponad 90% przypadków guza oka u dzieci udaje się wyleczyć i jednocześnie zachować wzrok.

Rak oka – jak się go diagnozuje?

Rak oka jest rozpoznawany za pomocą specjalistycznych badań diagnostycznych. Należą do nich:

- badanie wycinka tkanki,
- rezonans magnetyczny,
- badanie ultrasonograficzne oka,
- tomografia komputerowa.

Guz z oku – leczenie

Guz w oku może wystąpić w różnych strefach oka. Dlatego też sposobów leczenia jest wiele. Leczenie nowotworów oka jest uzależnione od postępu i rozległości zmian. Rak oka ma inny przebieg w przypadku nowotworów złośliwych oka.

Najczęściej leczenie guza oka odbywa się w zespole lekarzy o różnych specjalizacjach. Oprócz okulisty, w procesie leczenie bierze udział onkolog, chirurg, radiolog i radioterapeuta.

Leczenie nowotworów oka jest prowadzone przy możliwie najmniejszej ingerencji – tak, by zachować oko. Dlatego lekarze stosują następujące zabiegi:

- irydektomia – wycięcie części tęczówki,
- irydocyklektomia – wycięcie części tęczówki wraz z ciałem rzęskowym,
- endoresekcja – usunięcie czerniaka naczyniówki przy zachowaniu oka,
- enukleacja – usunięcie oka, gdy nie pozostają inne możliwości usunięcia nowotworu.

Nowotwory oka – leczenie laserowe, chemioterapia i radioterapia

Nowotwór oka, jeśli pozwala na to jego niewielka rozległość, jest likwidowany z użyciem lasera. Jest to metoda skuteczna i mało inwazyjna. Ryzyko powikłań przy laserowym usuwaniu raka oka jest niskie. W przypadku raka oka, który ma szerszy zasięg i skłonność do rozsiewania się – lekarze stosują chemioterapię.

Inną metodę leczenia nowotworów oka jest brachyterapia, która wykorzystuje radioizotopy. Cząsteczka radioizotopu zostaje wówczas umiejscowiona poprzez wszczepienie, w bezpośredniej bliskości nowotworu.

Dzięki zaawansowaniu radioterapii możliwe jest pokonanie guza oka za pomocą wiązki protonów. Wykazują one zdolność niszczenia komórek nowotworowych.

Rak gałki ocznej – obserwacja

Jeżeli rak gałki ocznej ma postać łagodną i pozwala pacjentowi normalnie funkcjonować – lekarz może zalecić wstrzymanie działań inwazyjnych. Sprawdza się to w przypadku nowotworów, które rozwijają się powoli i nie powodują innych dolegliwości. Aktywna obserwacja oznacza ścisłą kontrolę nad zmianami nowotworowymi. Dopóki operacja nie jest konieczna – odwleka się decyzję o jej podjęciu.

Nowotwór złośliwy oka – jak postępować po leczeniu?

Nowotwór złośliwy oka niesie niebezpieczeństwo nawrotu. Gdy zmiana została usunięta poprzez operację lub inną metodę leczenia – pacjent powinien pozostawać pod obserwacją. Konieczne są regularne badania kontrolne, a ich częstotliwość ustala lekarz.

Rak oka – jak go uniknąć?

Jeżeli rak oka jest uwarunkowany genetycznie, czyli poprzez dziedziczną skłonność – trudno temu przeciwdziałać. Pacjent mający taką świadomość, powinien regularnie kontrolować swój stan zdrowia. Im szybciej wykryte zostaną nieprawidłowości, tym większe są szanse wyleczenia.

Szybkość diagnozy wpływa także na zminimalizowanie szkód wynikających z usuwania zmian nowotworowych oka. Na zwiększone ryzyko zachorowania na raka oka wpływa zakażenie wirusem HPV.

Lekarze dostrzegają związek pomiędzy zapadalnością na raka skóry i raka oka. Dlatego ważna jest zarówno ochrona skóry, jak i ochrona wzroku przed szkodliwym działaniem promieni UV. Skutecznym zabezpieczeniem oczu są okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
 

Źródła:

1) https://www.cancer.net/cancer-types/eye-cancer [dostęp: 14.11.2022].
2) Krajowy Rejestr Nowotworów http://onkologia.org.pl/nowotwory-oka-c69/ [dostęp: 14.11.2022].
3) A. Stankiewicz, M. Figurska, Czerniak Oka. Współczesna Onkologia (2003) vol. 7; 8.
4) M. Krzakowski, Onkologia kliniczna, wydawnictwo Borgis, Warszawa, 2001.