Rozszerzone źrenice – przyczyny

Rozszerzone źrenice są charakterystycznym symptomem, na który należy zwrócić uwagę. Przyczyny powiększonych źrenic mogą być bardzo różne. Czasem zjawisko to może mieć związek z poważnymi problemami zdrowotnymi. Jednak trzeba pamiętać, że zdolność źrenic do powiększania się i zmniejszania jest procesem naturalnym. Jak to się dzieje, że nasze źrenice czasem są mniejsze, a czasem większe? Dowiesz się z naszego artykułu.

Poszerzone źrenice – jak to działa?

Poszerzone źrenice są najczęściej prawidłową reakcją na zmniejszenie się ilości światła w otoczeniu. Budowa oka jest bardzo złożona, a źrenica stanowi otwór w tęczówce. Posiada zdolność do dość szybkiego rozszerzania się i zwężenia. Ruchy te są uzależnione od ilości światła, jaka pada na gałkę oczną w danej chwili.

Rozszerzenie źrenic pod wpływem mocnego oświetlenia  - naturalnego lub sztucznego – jest odruchem bezwarunkowym. To oznacza, że nie mamy na niego wpływu i dzieje się to poza naszą wolą. Skomplikowany mechanizm przekaźników nerwowych odpowiada za poszerzenie źrenic i ich zmniejszenie.

Źrenica samoistnie dostosowuje ilość światła, która jest jej potrzebna do prawidłowego widzenia. Kiedy w otoczeniu zmniejsza się robi się ciemniej, zapada zmrok lub gdy zgasimy lampę – nasze źrenice rozszerzają się. W ten sposób umożliwiają przedostanie się większej ilości światła do siatkówki.

Oko potrzebuje kilku chwil by dostosować szerokość źrenicy do panujących warunków. To dlatego, gdy nagle zgasimy w pokoju światło, musi minąć jakiś czas zanim oko dostosuje się i zacznie rozpoznawać w ciemnym pokoju przedmioty i kształty. Ta sama zasada działa też w drugą stronę – gdy przebywasz w zaciemnionym pomieszczeniu i nagle rozbłysną intensywne światła – osłonisz oczy ręką, bo będzie Cię to razić. Po chwili źrenice zwężą się i dostosują się do panujących warunków.

Powiększone źrenice u dzieci

Powiększone źrenice u dzieci funkcjonują dzięki tym samym mechanizmom, co u osób dorosłych. Za zdolność tych ruchów odpowiadają drobne mięśnie oka nazywane zwieraczami i rozwieraczami źrenicy. Rodzice powinni bacznie obserwować jak przebiega rozwój wzroku u dzieci, ponieważ wczesne wychwycenie nieprawidłowości zwiększa szanse na wyleczenie.

Oprócz reakcji na zmniejszenie się intensywności oświetlenia – powiększone źrenice u dzieci mogą mieć związek między innymi z silnymi emocjami. Gdy dziecko jest mocno przestraszone lub rozentuzjazmowane – poszerzenie się źrenic będzie reakcją normalną.  Rozszerzone źrenice mogą być także spowodowane lekami.

Przyczyny powiększonych źrenic u dzieci i u dorosłych:

- odczuwanie silnych emocji (strach, wzruszenie, stres, podniecenie),
- przyjmowanie leków przeciwhistaminowych,
- przyjmowanie cholinolityków i pochodnych fenotiazyny,
- zażywanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych,
- reakcja na substancje psychoaktywne (narkotyki i alkohol).

Powiększone źrenice u dziecka mogą wynikać także z pewnych schorzeń okulistycznych. Poszerzona źrenica bywa objawem stanów zapalnych w przedniej części gałki ocznej. Objaw ten towarzyszy również uszkodzeniom nerwu, odpowiadającego za ruchy oka. Źrenica powiększa się nienaturalnie w trakcie infekcji oka.

Źrenice rozszerzone jako objaw zatrucia

Powiększenie źrenic może być spowodowane zatruciem. Taka reakcja występuje po kontakcie z następującymi roślinami:

- psianka,
- pokrzyk wilcza jagoda,
- lulek czarny,
- bieluń dziędzierzawa.

Rozszerzenie źrenic przed badaniem okulistycznym

Przeprowadzenie niektórych badań u okulisty wiąże się z koniecznością celowego rozszerzenia źrenic.Chodzi o możliwie jak najlepszy dostęp do badanych struktur oka. Dotyczy to badania dna oka, czyli OCT, które zawsze poprzedzone jest zaaplikowaniem do oczu pacjenta kropli.

Atropina jest substancją, która wywołuje czasowy paraliż zdolności oka do akomodacji. Podczas badania wzroku u dzieci i niemowląt także stosuje się krople z atropiną. W efekcie pacjent – zarówno dziecko, jak i osoba dorosła – widzi niewyraźnie przez kilka godzin od podania atropiny do oka. Często porównuje się ten stan do widzenia przez mgłę.

Rozszerzone źrenice – przyczyny związane z chorobą

Rozszerzone źrenice mogą być spowodowane chorobami neurologicznymi. Takie zaburzenia występują po urazach głowy i mają związek ze wstrząśnieniem mózgu. Dlatego lekarz badając pacjenta po wypadku obserwuje jego oczy i sprawdza reakcje.

Źrenice mogą być rozszerzone z powodu następujących chorób:

- guz mózgu,
- udar niedokrwienny w rozległym stopniu,
- krwotok w pniu mózgu,
- neuroinfekcja wywołana wirusem lub bakterią,
- tętniak w rejonie pnia mózgu,
- encefalopatia Wernickiego,
- ognisko rozmiękania śródmózgowia.

Rozszerzone źrenice spowodowane mogą być także rozwojem choroby wenerycznej – kiły oraz zatruciem jadem kiełbasianym. Źrenica powiększona jest zauważana przez specjalistów przy polineuropatii błoniczej.

Wraz z rozszerzonymi źrenicami mogą pojawiać się inne objawy, takie jak:

o   światłowstręt,
o   opadanie powieki,
o   łzawienie,
o   ból w oku,
o   zaburzenia pola widzenia,
o   problemy z kontrolą ruchów oka,
o   migrenowe bóle głowy,
o   sztywność karku,
o   pogorszenie ostrości widzenia,

Powiększona jedna źrenica

Przyczyny powiększenia jednej źrenicy to także skomplikowane zagadnienie. Nierówność źrenic może pojawić się w wielu sytuacjach i należy być wyczulonym na ten symptom.

Choroby objawiające się powiększeniem jednej ze źrenic, to:

· zespół Hornera (schorzenie blokujące włókna współczulne nerwu wzrokowego);
· toniczna źrenica Adiego (wywołane infekcją wirusową upośledzenie włókien nerwowych. Źrenica reaguje słabo, z opóźnieniem);
· źrenica Marcusa Gunna (reakcje odwrotne do fizjologicznych reguł, które mogą towarzyszyć stwardnieniu rozsianemu lub zapaleniu nerwu wzrokowego. Źrenica rozszerza się pod wpływem światła i zmniejsza w ciemności);
· źrenica amaurotoniczna (związana z uszkodzeniem mechanicznym nerwu wzrokowego, brak odruchu źrenicznego bezpośredniego);

Istnieje jeszcze kilka jednostek chorobowych związanych z powiększeniem jednej źrenicy. Wszystkie dotyczą urazów i uszkodzeń gałki ocznej oraz chorób nerwu wzrokowego.

 

Bibliografia:

1. Neurologia w praktyce klinicznej, Bradley, Daroffm, Fenichel, Jankovic, wyd. Czelej, 2006.
2. Adler F. Fizjologia oka, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1968.
3. W.N. Payne, M.J. Barrett, Anisocoria; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470384/
5. E. R. Eggenberger, Anisocoria, Medscape, https://emedicine.medscape.com/article/1158571-overview
4. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/85835,zaburzenia-zreniczne